Hoe geef je zin aan een zinloos bestaan?

‘Zingeving? Wat betekent dat voor jou als mens, of voor jou als werknemer? In deze steeds complexer wordende wereld kan het vinden van zingeving best een uitdaging zijn. Het vinden van een gezamenlijk doel voor “de groep” waar je deel van uit maakt, is misschien nog wel lastiger. Er wordt dan al snel om leiderschap gevraagd, iemand die ons de weg wijst en zo de neuzen dezelfde kant op krijgt. Maar is dit het antwoord op al onze zingevingsvraagstukken?

Je kan een muur om je stad zetten om zo de vijand buiten te houden maar het leven binnen die muren wordt er dan niet simpeler op.

Zingeving in algemene zin

Hoe geef je zin aan een zinloos bestaan? Vaste onderdelen van zingeving zijn altijd geweest: filosofie, religie, kunst en sport. Bijna iedere stad of grote plaats heeft een school, een tempel of kerk, een theater en een voetbalveld. Dat we deze vormen van zingeving belangrijk vinden blijkt wel uit de hoeveelheid geld die we hieraan besteden. We moeten, om een samenleving te kunnen zijn, elkaar begrijpen, empathisch zijn, doorzettingsvermogen hebben en ook terughoudend zijn. In onze aanleg hebben wij deze skills allemaal maar sinds de verstedelijking en daarmee het complexer worden van de samenleving, is het veel lastiger om deze natuurlijke vaardigheden goed te ontwikkelen. Je kan een muur om je stad zetten om zo de vijand buiten te houden maar het leven binnen die muren wordt er dan niet simpeler op. Het bleek bijna makkelijker de vijand buiten te houden, dan vrienden te blijven binnen in de stad. Al die vormen van bedrijvigheid en maatschappelijke bewegingen, politieke facties, stellen hoge eisen aan de capaciteiten van stedelingen. Van alle nieuwe typen huishoudens, bedrijven, verenigingen en politieke eenheden diende de zin, betekenis en het doel vastgesteld te worden. Dat maakt cultuur zo belangrijk, een ambachtelijke vorm van zingeving. [1]

Vroeger wilde de baas iets en daardoor jij dus ook.

Zingeving binnen een bedrijf

Een complexer wordende wereld heeft ook zijn weerslag op bedrijven. Je ziet dat de structuren binnen bedrijven qua aansturing ook steeds ingewikkelder worden. Operationeel managers, business managers, functionele aansturing, HR verantwoordelijk, business verantwoordelijk, business change management, Product Owners, Service Owners, incident managers, zelf organiserende teams etc etc. ergo: het is er allemaal niet overzichtelijker op geworden. Vroeger wilde de baas iets en daardoor jij dus ook. Nu hebben we te maken met een versnippering van verantwoordelijkheden. In zo’n onduidelijke situatie ga je als individu zorgen dat je je eigen zingeving organiseert. Een geïndividualiseerde zingeving kan er voor zorgen dat we uiteindelijk onze gezamenlijke doelen niet halen of veel minder snel.

Des te meer deze behoefte vervuld wordt des te groter de motivatie om door te gaan met zelfontplooiing. 

De behoeften volgens Maslow

Maslow ontwierp een model waarin behoeften volgordelijk worden weergegeven. Daar wordt ook nog wel eens de behoefte zingeving aan toegevoegd. Zijn theorie is dat behoeften zich volgordelijk aandienen. Waarbij de biologische behoefte de basis laag vormt. Denk aan: drinken en eten maar ook seks. Vervolgens de behoeften: veiligheid, verbondenheid, waardering, cognitieve driften zoals nieuwsgierigheid en onderzoeksdrift, de esthetische behoefte en dan pas komt zelfactualisatie in beeld. Hierbij gaat het om persoonlijke ontwikkeling, jezelf ontplooien. Volgens Maslow wordt motivatie dus bepaald door de laagst niet vervulde behoefte. Alleen zelfontplooiing is afwijkend: deze fase zal nooit afgerond kunnen worden. Des te meer deze behoefte vervuld wordt des te groter de motivatie om door te gaan met zelfontplooiing. Zo blijf je dus altijd gemotiveerd. In een vereenvoudigde vorm krijg je vijf behoeften: de biologische behoefte(overleven), veiligheid, sociale inbedding, respect en zelfverwerkelijking.

Iedereen heeft andere behoeften en deze kunnen door elkaar lopen en dat is ook waarom de piramide van Maslow veel te rigide is. In 2019 werd trouwens door enkele onderzoekers geconcludeerd[2] dat Maslow zelf nooit zijn theorie in de vorm van een piramide heeft gepresenteerd. Deze typische piramidevorm heeft echter wel een aantal ongewenste neveneffecten gehad bij het toepassen van Maslow’s ideeën stellen ze. Grote groepen mensen op deze aarde hebben de onderste vier lagen vervuld maar doen niets aan zelfontplooiing. Daarnaast kun je ondanks dat je ziek bent nog steeds behoefte hebben aan mooie dingen, of juist.

De behoeften volgens Lencioni

Een team is een groep mensen dat verantwoordelijk is en afhankelijk van elkaar is voor het behalen van een doelstelling. Als er een schakel niet levert dan is het team als geheel daar de dupe van. Patrick Lencioni schreef boeken over waarom sommige teams succesvol zijn en andere niet. In dit model kan je zien wat er volgens Lencioni nodig is om een team successful te laten zijn en wat de keerzijde is als deze behoeften niet vervuld worden.