Open en transparant. Hoe eerlijk ben jij eigenlijk?

In dit artikel kun je lezen over ‘echt eerlijkheid’ zijn. Wellicht ga je na het lezen anders kijken naar bijvoorbeeld: ‘psychologische veiligheid’ binnen een team, het open en eerlijk zijn van je leidinggevende, ‘open en transparant’ als cultuur binnen het bedrijf maar vooral je eigen manier van open, transparant en eerlijk zijn. 

Heb je een manager die open en transparant is?

Ben je zelf, in de basis, open en transparant? Hoe ervaar je de openheid van anderen en hoe denk je dat anderen jouw openheid ervaren?

“Ik ben open en transparant” klinkt natuurlijk beter dan: “ik ben gesloten en ondoorzichtig” maar voor veel mensen is open en transparant zijn al behoorlijk uitdagend. Je krijgt te maken met reacties van de ander en je weet van te voren niet zeker of deze positief of negatief zullen zijn. Bijvoorbeeld de gedachte dat je mogelijk “de relatie” op het spel zet, kan je al weerhouden om eerlijk te zijn. 

“zonder wrijving geen glans”

Ik hoor vaak de uitspraak: “zonder wrijving geen glans”. Je zou dus niet bang moeten zijn voor de “wrijving” die mogelijk zou kunnen ontstaan omdat dit de sleutel is naar betere resultaten. Dit zou inderdaad zo kunnen werken maar om deze resultaten langdurig te halen of om duurzame sterke relaties aan te gaan is het wel belangrijk dat je dan ook ‘echt eerlijk’ bent.

Er is een situatie met een persoon die je wil veranderen, of zoals je het ook kan zien; een probleem dat je op wil lossen. Je overtuigt jezelf dat je dit alleen maar voor elkaar kunt krijgen door authentiek, transparant en eerlijk te zijn. 

‘Echt eerlijk’ zijn betekent uitdagend en pittig emotioneel werk doen.

Op het moment dat je de ander de feitelijk waarheid verteld of je mening geeft over deze persoon, ben je ‘veilig eerlijk’. Deze waarheid heeft namelijk geen invloed op jouw eigen kwetsbaarheid. En dit maskeert vaak de werkelijke emotie die er achter zit. Iemand jouw mening geven over de ander of de ander feitelijk vertellen hoe de ander gepresteerd heeft, maakt de ander meer kwetsbaar. Voor jou is dit dus: ‘veilig eerlijk’ zijn.

Echt eerlijk zijn betekent uitdagend en pittig emotioneel werk doen. De uitdaging is om in contact te komen met jouw emotionele reacties op gebeurtenissen en jouw emotionele motieven. Als ik bijvoorbeeld onveiligheid ervaar maar ik wil me veilig voelen dan is veiligheid mijn emotionele motief. Deze motieven beïnvloeden ons, bewust en onbewust. Als je deze processen deelt met anderen dan ben je ‘echt eerlijk’. Als je deze processen negeert en je voornamelijk ‘veilig eerlijk’ bent dan ga je het ‘echte’ probleem niet oplossen.

Als ik onveiligheid ervaar maar ik wil me veilig voelen dan is veiligheid mijn emotionele motief.

Een verzonnen verhaal: 

Je zit met een collega in een treincoupé op weg naar een bijeenkomst waar jullie namens het bedrijf aanwezig zullen zijn. Na ongeveer een uur neem je een geur waar die je zou omschrijven als een zweetlucht. Je spoedt je naar het toilet om te checken of jij hier de aanstichter van bent. Na een grondige inspectie concludeer je dat jij het in ieder geval niet bent die deze geur produceert.  En aangezien jullie de enige twee personen in deze coupé zijn (…) 

Even bij jezelf nagaan: Hoe zou jij dit aanpakken? En hoe eerlijk durf je hier over te zijn?

Terug naar het verhaal: 

Op dit moment moet je het belang van het bedrijf even voor je eigen ongemak stellen en dus besluit je om jouw collega een deodorant spray aan te reiken en te zeggen: “je ruikt ietwat naar zweet en we zijn er bijna, jij wil denk ik ook niet dat je naar zweet ruikt terwijl we het bedrijf aan het vertegenwoordigen zijn”. Enigszins perplex neemt de collega de spray aan en loopt naar het toilet. Teruggekomen in coupe bedankt je collega jou voor je eerlijkheid en zegt: “ik was zo stom om te vergeten deodorant op te doen en om een flacon mee te nemen”. Over deze gebeurtenis praten jullie naderhand niet meer maar je merkt wel dat de relatie met deze collega wat bekoeld is geraakt. Was deze collega niet dankbaar dan dat je redding bracht in die situatie? Ja en nee.

‘Echt eerlijk’ zijn is de eerste stap in het constructief omgaan met deze energie van conflict.

Je was namelijk ‘veilig eerlijk’ Er was een gat tussen wat je wilde en wat je ervoer. Je schaamde je voor de zweetlucht van je collega en je maakte je druk over wat klanten ervan zouden vinden. Schaamte is geen fijn gevoel en je wilde dan ook dat dit gevoel verdween. Door te zeggen: “jij wil denk ik ook niet dat…” maskeerde je jouw werkelijk emoties. In plaats van eerlijk te zijn bood je een oplossing op een ietwat dwingende manier die op dat moment jou boven jouw collega plaatste. Dit is ook de reden waarom (in dit verzonnen verhaal) jullie relatie bekoeld is geraakt.

Het gaat er om dat je laat zien dat je om je collega geeft.

Als je werkelijk eerlijk was geweest dan had je zoiets kunnen zeggen als: “Je ruikt naar zweet en ik voel schaamte als ik me inbeeld wat onze klanten ervan zouden kunnen denken. Ik heb een flacon deodorant in mijn tas, die mag je gebruiken als je dat wil”. Het gaat er om dat je laat zien dat je om je collega geeft. Dit was veel te kwetsbaar voor jou op dat moment  dus in plaats daarvan creëerde je negatief drama en stelde je je superieur op. Je koos er voor om actie te ondernemen omdat dat jouw manier van dealen is met problemen. Niet iedereen zou voor deze aanpak kiezen, want iedereen heeft een andere manier van omgaan met problemen maar hoeveel van jullie zouden voor de ‘echte eerlijkheid’ kiezen?

Afgezien van ‘eerlijkheid zijn tegen een ander’, geldt dit natuurlijk ook voor ‘eerlijk zijn naar jezelf’

Afgezien van ‘eerlijkheid zijn tegen een ander’, geldt dit natuurlijk ook voor ‘eerlijk zijn naar jezelf’. Leiderschap vindt vaak plaats in het gat tussen wat we willen en wat we ervaren. Dit is normaal en is een basisvorm van conflict. Dit gat produceert energie. Dit kun je waarnemen en dit werkt voor iedereen anders. Een knoop in je maag, spanning in de nek en schouders, hoge hartslag, buikpijn, brok in je keel, hoofdpijn etc. Allemaal signalen dat er iets gaande is en dat daar aandacht voor nodig is.

Er is niets mis met deze vorm van conflict. Gaten zijn onvermijdelijk en een natuurlijk onderdeel van de mens. We zitten allemaal anders in elkaar en hebben andere behoeften dus we gaan conflicten krijgen. De vraag alleen is: hoe ga je daar mee om? Constructief of laat je het je in de weg zitten en je negatief beïnvloeden? Ken jij jezelf goed genoeg? 

‘Echt eerlijk’ zijn is de eerste stap in het constructief omgaan met deze energie van conflict.

‘Echt eerlijk’ zijn is de eerste stap in het constructief omgaan met deze energie van conflict. Dit is voor veel mensen niet makkelijk. Daarom noemde ik het, in het begin van dit artikel, uitdagend en pittig emotioneel werk doen. Als we de waarheid achterhouden, zetten we destructieve gedragspatronen in werking die ons weerhouden om in verbinding te komen met onszelf en met anderen. Geen ‘veilige eerlijkheid’ maar ‘echte eerlijkheid’. Mensen die onvoldoende zelfbewust zijn om dit te herkennen, zullen de echte emoties die hierachter zitten vermijden of verbloemen. Net zolang tot het verandert in iets anders.